Vorst deze winter was vreemde eend in de bijt
23.02.2012 12:54

De warmste plaats van vandaag was... Lelystad! De temperatuur liep er op tot 13.3 graden, 36.2 graden hoger dan de legendarische -22.9 graden van de 4de februari. Een veel groter verschil binnen een maand krijg je zelden. Het geeft nog maar eens aan hoe bijzonder de periode is die we achter de rug hebben. Extremen liggen dit jaar dichtbij elkaar.Nog een klein weekje en dan zit de winter van 2012 erop. Met een gemiddelde van ongeveer 4.2 graden tegen 3.4 graden normaal gaat hij als een zachte winter de boeken in. In de lijst met winters sinds 1901 zijn er 15 winters nog zachter geweest, maar 95 winters waren gemiddeld kouder. Op een lijst van bijzondere winters, als die al zou bestaan, scoort de winter van 2012 echter hoge ogen. We zitten nog met de ogen te knipperen.

Gisteren schreven we op deze site al dat de lente eraan komt. Niet alleen bij ons gaan de temperaturen flink omhoog, ook in Scandinavië wordt de vorst teruggedrongen en de Nederlandse wintersporters, die het komende weekend vanuit de Alpen weer op weg naar huis gaan, krijgen als ze vertrekken mogelijk met ijzel te maken; een teken dat de voorjaarsdooi aanstaande is. En die zal nog wat worden in de zwaar besneeuwde Alpen.
TekortAls we de boeken sluiten, verdwijnt dus een gemiddelde van ongeveer 4.2 graden naar de lijst. Niets bijzonders, zou je dan zeggen. Een zachte winter. Negentig procent van de winters in Nederland is zacht. Weinig over te vertellen. Maar zo doe je de winter van 2012 toch echt tekort. Want er hoorde wel een koudegolf met een lengte van 10 dagen bij, voor het eerste sinds de winter van 1997. De nacht van 4 februari was met een gemiddelde temperatuur van -16.1 graden op de vijf Nederlandse hoofdstations zelfs de op twee na koudste ooit, de thermometer van het meetstation van Lelystad gaf toen een temperatuur van maarliefst -22.9 graden door.De beelden van die dag spraken boekdelen. De Arctische zeerook die boven de zee, meren en rivieren hing, de ruige rijp in de ijskoude polders en de poolsneeuw in de lucht. Het waren allemaal dingen die bij een extreem koude dag hoorden, allemaal dingen ook die we in Nederlandse winters niet vaak tegenkomen. En al helemaal niet in een zachte winter zoals deze.Niet thuishorenVerder kwam het landelijk hoofdstation De Bilt tot 25 vorstdagen, 13 ijsdagen, 14 dagen met matige vorst, 7 dagen met strenge vorst en 3 dagen met zeer strenge vorst. Daarbij werden 88.4 Hellmannpunten gescoord (kan theoretisch nog oplopen) en zaten we dichter bij een Elfstedentocht dan in de 15 jaar hiervoor.
Duizenden mensen hebben de Tocht uiteindelijk ook op de schaats afgelegd, ook al was er van een officiële dan net geen sprake. Als je kijkt naar de winters waartussen die van dit jaar zich met zijn verwachte gemiddelde temperatuur van 4.2 graden voegt, zijn dit getallen die in de hoek waar ze nu staan totaal niet thuishoren.De vorst was dan ook heel bijzonder, zo was ook al te zien in de grafiek die bij het verhaal van gisteren stond. In een winter die – op die twee weken na – echt een gooi heeft gedaan om als zachtste ooit in de boeken terecht te komen, was de vorstperiode, zoals die er uiteindelijk kwam, een vreemde eend in de bijt. De draad van de vele weken daarvoor werd rigoureus doorbroken, waarna hij twee weken later net zo rigoureus weer werd opgepikt.

Je vraagt je af of het allemaal wel gebeurd is, maar de waarnemingen van de laatste tijd spreken duidelijke taal.Bijzondere winterOverigens hadden we hier in de weerkamer, ook voordat de vorst er kwam, al het gevoel dat we een bijzondere winter bij de kladden hadden. Denk aan de vele regen in de maanden december en januari, die uiteindelijk in de eerste week van januari in het noorden van het land tot wateroverlast op grote schaal leidde. Bij de vele fronten, die al die regen in Nederland achterlieten, zaten een paar spectaculaire koufronten. Soms met onweer, veel wind en bijna tropische regenval. Alleen al die waren bijzonder om in de winter mee te maken.Het actieve koufront dat op dinsdag 3 januari over Nederland naar het oosten trok, bracht aan de westkust zelfs een meteotsunami teweeg van ongeveer anderhalve meter. Een unicum in het Nederlandse weer. Pas vanaf halverwege januari, de winter stond toen op een gemiddelde temperatuur van ruim 6 graden, begonnen de computermodellen op de langere termijn met hun eerste winterse kaarten te strooien. En na een paar schijnbewegingen begon die aan het einde van de januarimaand dan echt. Voor twee weken. Twee heel bijzondere weken.En zo komen we dan aan het einde van een winter, een zachte winter. Die heel nat was, heel veel regen bracht en zelfs tot wateroverlast leidde. Een winter die misschien wel een van de zachtste ooit was geworden, als er niet een koudegolf van 10 dagen en een vorstperiode van 15 dagen in had gezeten. Zelfs een erg zachte winter kan dus toch ook een heel bijzondere zijn.